maandag 22 september 2014

Paul Theroux: Laatste trein naar Zona Verde

Paul Theroux: Laatste Trein naar Zona Verde

 Van alle boeken die ik van Paul Theroux gelezen heb is dit het meest deprimerende. Op zijn (waarschijnlijk) laatste grote reis naar Afrika bezoekt hij verschillende landen. Hij trekt van Zuid-Afrika naar Namibië, waar hij de San* (bosjesmannen) ontmoet, en via Botswana naar Angola, waar hij diep geschokt door de ellende aldaar volkomen ontgoocheld uiteindelijk zijn reis afbreekt.
Degene met wie hij nog op safari zou gaan is overleden door een hartaanval, en nog een aantal mensen die hij daar ontmoet sterven een vroegtijdige en gewelddadige dood. Het land is totaal corrupt. Het land is stinkend rijk door de grondstoffen, maar slechts een handjevol mensen (meest buitenlanders)  profiteert daarvan, de rest woont verpauperd in sloppenwijken en wordt aan z'n lot overgelaten.

Je leert ook iets van de geschiedenis van het land, hoe de Portugezen het hebben verkwanseld en de inwoners tot slaven hebben gemaakt (en na de slavernij tot dwangarbeiders). Nu zitten de Chinezen er en doen hetzelfde. Ze sturen er hun criminelen naar toe om hun straf daar uit te zitten, die blijven daar hangen en nemen alles in bezit.

Wilde dieren zijn er niet meer, alles is afgeschoten door de laatste oorlog.

Toch weet Theroux zijn droevige verhalen altijd weer op sublieme wijze te verwoorden, dus blijf je, hoewel geschokt, doorlezen. Steeds weer probeert hij er wat van te maken en heeft hij interessante ontmoetingen, maar op het eind van het boek wordt het hem toch teveel, treedt hij in herhalingen en wordt het één grote klaagzang. Het is voor hem extra zuur omdat hij in zijn jonge jaren in Malawi heeft gewoond en gewerkt en nu ziet wat er van zijn geliefde continent geworden is. Ook wordt hij van vele tienduizenden dollars beroofd via zijn creditcard, maar dat ontdekt hij pas later.

Een leerzaam boek, dat alle nog romantische ideeën over Afrika de grond in boort. Dit is de verwoestende werking van het kolonialisme van een heel continent. De jongeren weten niets van hun eigen geschiedenis, zelfs niet van de laatste oorlog, ze hangen maar wat rond in de sloppenwijken, zonder werk, zonder doel, zonder zin.

Het is erger dan je ooit hebt kunnen denken en je vraagt je af of het ooit nog goedkomt. Angola is misschien erg, maar voor de omringende landen geldt waarschijnlijk hetzelfde.

*De ontmoeting met de San is misschien nog het meest positieve gedeelte van het boek. Over hen is hij bijna lyrisch en even is hij gelukkig, totdat hij ontdekt dat zij alleen een toneelstukje voor hem opvoeren als hij ze even later weer in afgedankte westerse kledij ziet rondlopen.