De Ongetemde Wereld. Op reis met captain Cook

 Als je een Nederlandse vertaling wil lezen van de dagboeken van captain James Cook kan je lang zoeken. Ik heb het niet gevonden. Dan maar een Engelse vertaling, maar tot mijn verbazing was dat ook lang zoeken. Het enige wat ik vond was een oud boek wat ergens uit een magazijn gehaald moest worden, waarin het lijkt of captain Cook zelf aan het woord is. "Captain Cook: Voyages of Discovery". Maar dan kom je bedrogen uit want het boek is geschreven in de derde persoon, weliswaar met citaten van Cook, maar dat zoek je niet. Uiteindelijk vond ik dus een versie online Niet zo lekker lezen.

Wel lekker lezen (een genot zelfs) was het boek van Tony Horwitz: Blue Latitudes. Of in Nederlandse vertaling: "De Ongetemde Wereld. Op reis met kapitein Cook".

Het boek begint met zijn gruwelijke einde. Dan gaat de schrijver ter voorbereiding eerst een reis maken met de replica van de Endeavour als matroos, zodat hij een klein beetje gevoel krijgt hoe het geweest moet zijn. En dan begint hij Cook achterna te reizen, waarbij met name zijn eerste reis (Cook heeft er 3 gemaakt)  het meest uitgebreid beschreven wordt. Intussen vertelt hij ook zijn hedendaagse ervaringen op de diverse plekken, hoe de mensen er nu aan toe zijn en hoe ze over Cook denken. Dat is heel informatief, maar soms ook een beetje irritant, met name op die plaatsen waar je net lekker in het verhaal over Cook zelf zit en dan gaan we ineens weer naar de belevenissen van Tony zelf met zijn Australische makker die vaak voor een komische noot zorgt.

De geschiedenis van Cook is uitermate boeiend en spreekt enorm tot de verbeelding. Wat heden ten dage niet meer mogelijk is gebeurde daar in een paar jaar tijd aan de lopende band: de zogenaamde first contacts. Cook en zijn mannen ontmoeten voor het eerste de inheemse bevolking van de eilanden in de Stille Oceaan, zoals Tahiti, Tonga en Hawaï en omgekeerd, ze ontmoeten de Maori's in Nieuw Zeeland en de Aborigines in Australië en komen ook voor het eerst in Alaska (de Aleoeten)

Het boek is goed geschreven en evenzo goed vertaald. Het leest als een avonturenroman, maar dan waar gebeurd. Het is ongelooflijk en bewonderenswaardig wat Cook en zijn mannen allemaal hebben doorstaan en het is nog een wonder dat hij pas bij zijn derde reis op Hawaï de dood vond, als ik denk aan de schipbreuk op het Great Barrier Rif of de ontberingen op de Aleoeten. Vaak genoeg waren er schermutselingen tussen de bewoners en de bemanning, maar ook vaak was er vriendschap en werd er handel gedreven. (met de bekende spijkertjes en kraaltjes in ruil voor eten of seks)

Dit boek geeft een enorme hoeveelheid informatie over de zeden en gebruiken van de bezochte gebieden uit die tijd. Zo kon bijv. met de Aborigines geen handel gedreven worden. Ze hadden geen enkele interesse in goederen of bezit. Dat was volkomen nieuw voor Cook na de bezoeken aan de eilanden.

Horwitz besteedt ook veel aandacht aan de gevolgen van de ontdekkingsreizen, die in alle gevallen desastreus waren voor de toenmalige bevolking (schokkend om te lezen hoe er met de Aleoeten werd omgegaan) Er is dan ook niemand van de nu nog levende autochtone bevolking daar die Cook een warm hart toedraagt, maar de exploitatie van de gebieden kan Cook niet aangerekend worden, wel de velen die daarna volgden.

Globaal wist ik natuurlijk van alles over de ontdekkingsreizen, hoe tatoe en taboe in het westen zijn ingevoerd, hoe het woord voor kangeroe is ontstaan, de kleine anekdotes, maar met dit boek is het een beetje of je zelf voor het eerst kennismaakt met die onontdekte gebieden.

Zelden heb ik van een boek zoveel opgestoken. Een enorme aanrader dus!

The Murder of Captain Cook at O-Why-ee