Chinua Achebe: Een wereld valt uiteen
(vertaling van Things Fall Apart (1958)
Onderschrift: Schets van het leven in een Nigeriaans dorp in de prekoloniale tijd en van de reacties op de komst van de eerste blanken.
Toen ik over dit boek hoorde wist ik gelijk dat ik het wilde lezen, omdat samenlevingen met een totaal andere manier van leven, kijk op de wereld, gebruiken, moraal mij altijd erg interesseren, met name die van natuurvolkeren.
Mocht je nog enige illusie koesteren dat het leven van natuurvolkeren beter is dan ben je met het lezen van dit boek in één klap ontnuchterd. Er zijn hele mooie gebruiken en rituelen, maar er zijn even zovele gruwelijke gebruiken, zoals het weggooien van een tweeling. De macht van de medicijnmannen of het orakel is groot, soms onbegrijpelijk in hun besluiten en meedogenloos. Er wordt niet aan getwijfeld, de clan gehoorzaamt.
De (anti)-held in dit tragische verhaal dat uit drie delen bestaat is Okwonko. Het eerste deel speelt in zijn clan, waar hij woont met zijn vrouwen en kinderen. Door een ongeluk bij een ritueel doodt hij een man en, hoewel hij er niets aan kon doen, wordt hij voor zeven jaar verbannen uit zijn clan en woont hij met zijn vrouwen en kinderen in het dorp van zijn moeder. Dat is deel twee. Deel drie begint als de zeven jaar voorbij zijn en hij terugkeert naar zijn clan waar intussen heel veel veranderd is. De missionarissen zijn gekomen en de clan is ontwricht. Sommige clanleden bekeren zich en zien wel wat in het nieuwe geloof, de paria's (slaven) die het niet zo best hadden, de mannen die niet zo goed konden voldoen aan de eisen van de clan, maar later ook waardevolle leden van de clan, alles gezien door de ogen van Okwonko, via wie wij alles beleven en die wij volgen in zijn gedachten en gevoelens. Okwonko ziet met lede ogen aan hoe de clan uiteenvalt, hij is woest en verbitterd en als hij in opstand komt tegen onrecht merkt hij dat de clan niet meer als een man met hem meebeweegt, zoals in vroeger dagen. Kan hij nog wel leven in zo'n clan?
Ik zal het eind niet verklappen, maar dat het niet goed afloopt moge duidelijk zijn.
Ik vond het een prachtig boek. Te bedenken dat dit in 1958 al geschreven is door iemand die toentertijd begin twintig was en zelf ook uit deze Ibo-stam komt. Het karakter van Okwonko is geweldig beschreven. Zijn innerlijke drijfveren, zijn opstandigheid, zijn driften en angsten om niet te worden als zijn vader, zijn haat tegen de witte mannen, het is allemaal even invoelbaar en toch met enige afstand beschreven. De missionarissen komen er niet goed af, maar worden toch ook genuanceerd beschreven, want er is ook een mr. Brown die probeert de Ibo-cultuur te begrijpen en voor de langzame aanpassing gaat.
Het boek gaat over goed en kwaad, het zit in de zwarte en de witte mens, maar het is nergens zwart-wit.
(vertaling van Things Fall Apart (1958)
Toen ik over dit boek hoorde wist ik gelijk dat ik het wilde lezen, omdat samenlevingen met een totaal andere manier van leven, kijk op de wereld, gebruiken, moraal mij altijd erg interesseren, met name die van natuurvolkeren.
Mocht je nog enige illusie koesteren dat het leven van natuurvolkeren beter is dan ben je met het lezen van dit boek in één klap ontnuchterd. Er zijn hele mooie gebruiken en rituelen, maar er zijn even zovele gruwelijke gebruiken, zoals het weggooien van een tweeling. De macht van de medicijnmannen of het orakel is groot, soms onbegrijpelijk in hun besluiten en meedogenloos. Er wordt niet aan getwijfeld, de clan gehoorzaamt.
De (anti)-held in dit tragische verhaal dat uit drie delen bestaat is Okwonko. Het eerste deel speelt in zijn clan, waar hij woont met zijn vrouwen en kinderen. Door een ongeluk bij een ritueel doodt hij een man en, hoewel hij er niets aan kon doen, wordt hij voor zeven jaar verbannen uit zijn clan en woont hij met zijn vrouwen en kinderen in het dorp van zijn moeder. Dat is deel twee. Deel drie begint als de zeven jaar voorbij zijn en hij terugkeert naar zijn clan waar intussen heel veel veranderd is. De missionarissen zijn gekomen en de clan is ontwricht. Sommige clanleden bekeren zich en zien wel wat in het nieuwe geloof, de paria's (slaven) die het niet zo best hadden, de mannen die niet zo goed konden voldoen aan de eisen van de clan, maar later ook waardevolle leden van de clan, alles gezien door de ogen van Okwonko, via wie wij alles beleven en die wij volgen in zijn gedachten en gevoelens. Okwonko ziet met lede ogen aan hoe de clan uiteenvalt, hij is woest en verbitterd en als hij in opstand komt tegen onrecht merkt hij dat de clan niet meer als een man met hem meebeweegt, zoals in vroeger dagen. Kan hij nog wel leven in zo'n clan?
Ik zal het eind niet verklappen, maar dat het niet goed afloopt moge duidelijk zijn.
Ik vond het een prachtig boek. Te bedenken dat dit in 1958 al geschreven is door iemand die toentertijd begin twintig was en zelf ook uit deze Ibo-stam komt. Het karakter van Okwonko is geweldig beschreven. Zijn innerlijke drijfveren, zijn opstandigheid, zijn driften en angsten om niet te worden als zijn vader, zijn haat tegen de witte mannen, het is allemaal even invoelbaar en toch met enige afstand beschreven. De missionarissen komen er niet goed af, maar worden toch ook genuanceerd beschreven, want er is ook een mr. Brown die probeert de Ibo-cultuur te begrijpen en voor de langzame aanpassing gaat.
Het boek gaat over goed en kwaad, het zit in de zwarte en de witte mens, maar het is nergens zwart-wit.
Een boek van Arthur Japin heeft ooit mijn illusies over natuurvolken aan diggelen geslagen. Geen slechte zaak om te zien dat waar mensen ook opgroeien en in welke tijd dan ook, er overal dezelfde aard naar boven komt. Ergens een geruststelling en ook angstaanjagend.
BeantwoordenVerwijderenJe beschrijving van dit boek lijkt zo'n totaal beeld te geven dat de vraag is wat het nog toe zou voegen om het helemaal zelf te gaan lezen. (Dit is bedoeld als verkapt compliment)
Ik beschouw het niet als compliment maar heb dan misschien teveel gezegd. Hoewel, ik had nog zoveel meer willen vertellen wat ik niet gedaan heb. Het lijkt of ik veel verteld heb, maar de echte gebeurtenissen heb ik allemaal weggelaten. En die maken het boek juist zo boeiend en spannend ook. Je wilt niet dat dingen gebeuren en toch gebeuren ze. Je gaat door veel emoties bij het lezen van dit boek.
BeantwoordenVerwijderenLas nog dat de schrijver twee maanden geleden is overleden en dat het in de zestiger (?) jaren als een van de belangrijkste boeken over Afrika werd beschouwd.
Wie beschouwde dit boek als een van de belangrijkste boeken over Afrika? Europeanen?
BeantwoordenVerwijderenEn hoezo verbaast het je dat in de jaren zestig dit zo werd ervaren? Toen was het al uitgegeven neem ik aan.
Oei, ik heb zoveel zitten grasduinen, vooral bij de naam van de schrijver, dat ik niet meer weet waar ik dit gelezen heb en het verbaast mij niet. Ik meld het alleen maar.
BeantwoordenVerwijderenHier staat nog een recent artikel over hem en het boek bij zijn overlijden:
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/03/22/de-peetvader-van-de-afrikaanse-literatuur-is-overleden/
Je vraagteken achter zestiger had ik geïnterpreteerd als verbazing. Mijn fout.
BeantwoordenVerwijderenIn het artikel staat wereldwijde bekendheid dus daarmee is die vraag ook opgelost. :-)
Leuk dat zo'n boek ook zo veel jaren populair en aantrekkelijk kan blijven.
Wereldwijde bekendheid, maar ik had nog nooit van de schrijver en het boek gehoord. Denk je dat je tot de wereld behoort... :)
BeantwoordenVerwijderenIk denk vooral ook omdat dat hij een van de eerste geletterde Afrikanen was, die goed kon schrijven en ook nog in het Engels en de westerse wereld een spiegel voorhield.
Ik vond het leuk dat ik hem in dat youtubefilmpje even kon zien en horen praten na een lange introductie dus je moest flink schuiven, maar daar kwam hij eindelijk :)